TPHCM đã trải qua làn sóng dịch bệnh Covid-19 lần thứ 4 được đánh giá là khốc liệt hơn gấp nhiều lần so với ba đợt dịch trước. Nguyên nhân là do Delta – biến thể của virus SARS-CoV-2 có khả năng lây lan nhanh, mạnh. Cả hệ thống chính trị Thành phố đã rất quyết tâm, toàn dân đồng lòng chống dịch Covid-19.
Bên cạnh đó, Thành phố đã, đang nhận được sự quan tâm đặc biệt của các đồng chí lãnh đạo Đảng, Nhà nước, các bộ, ngành Trung ương và sự hỗ trợ tích cực, nghĩa tình và trách nhiệm của các địa phương trong cả nước trong suốt thời gian qua; là nguồn động lực để Thành phố chuyển trạng thái từ “không Covid” sang “thích ứng an toàn, linh hoạt, kiểm soát có hiệu quả dịch Covid-19” theo tinh thần Nghị quyết số 128/NQ-CP ngày 11/10/2021 của Chính phủ. Các hoạt động xã hội, sản xuất kinh doanh đang từng bước được khôi phục, nhiều khu vực vùng xanh được mở rộng; tinh thần, cuộc sống người dân có sức sống vui tươi hơn, lạc quan hơn. Tuy cơ bản kiểm soát được dịch bệnh nhưng đối với địa phương là vùng “nguy cơ cao” thì vẫn còn đó những yếu tố dẫn đến dịch bệnh tiếp tục diễn biến phức tạp, khó lường nếu chúng ta chủ quan, lơ là, mất cảnh giác trong tự bảo vệ mình, bảo vệ cho người thân và toàn xã hội.
Nhiều người đã tập trung ở đường đi bộ Nguyễn Huệ, khuôn viên Hồ Con Rùa, công viên đường hầm vượt Sông Sài Gòn, các công viên, khu dân cư. Các cơ sở kinh doanh dịch vụ ăn, uống được phép hoạt động bán mang đi, nhưng vẫn còn rất đông các shipper tập trung tại chỗ mua hàng không đảm bảo khoảng cách, hay vô tư ăn uống trong các hàng quán tuy chưa cho phép phục vụ tại chỗ và tự tin nói: “Tiêm 2 mũi rồi lo gì, thoải mái bù lại những ngày bị giãn cách” và tại một số nơi công cộng, chúng ta dễ dàng bắt gặp những người không đeo khẩu trang đi lại trên đường phố, nhiều người ra đường không có lý do cần thiết. Vẫn còn những tồn tại, nguy cơ khi tình hình kinh doanh buôn bán lẻ thực phẩm tự phát, buôn bán các mặt hàng cơ khí, điện tử tự phát, các gánh hàng rong tự phát buôn bán công khai, người mua đậu xe trái phép trên lòng, lề đường, tập trung đông người làm tiềm ẩn nguy cơ lây nhiễm Covid-19 cũng như không đảm bảo vệ sinh an toàn thực phẩm, vệ sinh môi trường… Với cách nhìn nhận như vậy, nhiều người dân đang truyền đi lối sống chủ quan cùng với sự thiếu kiểm tra, giám sát của chính quyền các địa phương trước dịch bệnh, nên dịch bệnh rất dễ tái phát.
Rút kinh nghiệm từ những làn sóng dịch trước đây, xin chia sẻ những suy nghĩ, cũng mong muốn người dân và chính quyền các địa phương tiếp tục cảnh giác, nêu cao trách nhiệm phòng, chống dịch bệnh, sẵn sàng mang cái riêng của mình góp vào cái chung và vì cái chung mà hy sinh cái riêng của mình.
1. Để thích ứng với trạng thái “thích ứng an toàn, linh hoạt, kiểm soát có hiệu quả dịch Covid-19” các cấp, các ngành cần quan tâm tập trung tuyên truyền về phương thức sống chung với Covid-19. Sống chung với Covid-19 hoàn toàn không có nghĩa là sống chung với đại dịch. Sống chung với Covid-19 chỉ có nghĩa là giảm thiểu tác hại của dịch bệnh. Để sống chung với Covid-19 thì cũng cần phải trang bị cho người dân sự hiểu biết chính xác, khách quan, khoa học về Covid-19 và cách thức phòng chống theo nguyên tắc “5K + vaccine, thuốc điều trị + công nghệ + ý thức của Nhân dân và các biện pháp khác”. Trong đó, ý thức trách nhiệm của người dân là yếu tố quyết định; phát huy vai trò người dân là trung tâm, là chủ thể trong phòng, chống dịch. Chính sự hiểu biết sẽ làm gia tăng sức đề kháng bệnh dịch của toàn bộ hệ thống xã hội.
2. Không chỉ cơ quan nhà nước, đội ngũ cán bộ, công chức phải tỉnh táo, người dân cũng không thể vì Thành phố nới lỏng giãn cách xã hội theo lộ trình tương ứng với diễn biến tình hình dịch bệnh tại Thành phố mà buông lỏng cảnh giác. Trong thời đại truyền thông 4.0, nhiều người đã quen với việc chỉ nhìn vào tiêu đề, thấy các phương tiện truyền thông đưa tin “Dịch được kiểm soát” là tất cả vui mừng, nghĩ rằng có thể không còn cách ly, tháo khẩu trang, rồi thoải mái đi du lịch, đi dạo tại các công viên, khu dân cư,… Hẳn nhiên, nhận thức này rất đáng lo ngại. Trên thực tế, dịch bệnh vẫn tiếp tục và vẫn có thể có các trường hợp diễn biến phức tạp.
3. Trong trạng thái “thích ứng an toàn, linh hoạt, kiểm soát có hiệu quả dịch Covid-19”, chưa thể khắc phục ngay hậu quả do đại dịch gây ra. Do đó, bảo đảm an sinh xã hội cần phải được đặc biệt quan tâm, đặc biệt là nhóm đối tượng lao động tự do, hộ kinh doanh cá thể, người nhập cư, người yếu thế,… chịu tác động từ đại dịch nặng nề hơn so với các nhóm đối tượng khác. Bên cạnh đó, cần tăng cường thực hiện phương châm xã hội hóa, huy động các nguồn lực của xã hội thực hiện an sinh xã hội trên cơ sở minh bạch, chuyên nghiệp có sự giám sát quản lý của các cơ quan chức năng. Cần tập trung thực hiện tốt an sinh xã hội theo hướng phù hợp, kịp thời hơn với nhu cầu điều kiện của công nhân ở các khu công nghiệp, khu chế xuất. Đó là cơ sở tạo nên sự yên tâm trong nghề nghiệp và cuộc sống của người lao động; không tạo ra các làn sóng di dân bất thường, nhằm đảm bảo không bị đứt gãy thị trường lao động hiện nay.
4. Thực tiễn cho thấy, ngoài sự vào cuộc quyết liệt của các cấp chính quyền, ngành y tế trong việc truy vết, cách ly, xét nghiệm, điều trị, thì sự đồng lòng ủng hộ của người dân thực hiện các biện pháp phòng, chống dịch Covid-19 trong cộng đồng là điều kiện quan trọng hàng đầu để kịp thời khống chế dịch bệnh. Mỗi người dân cần tự ý thức, hết sức cân nhắc để tự hạn chế và kiểm soát nhu cầuđi lại, nhu cầu giao tiếp, tụ tập nơi đông người… của bản thân. Đồng thời, tăng thời gian làm việc tại nhà, nhận hàng hóa tại nhà; cân bằng nhu cầu sống và làm việc trong một không gian hạn chế. Trạng thái “thích ứng an toàn, linh hoạt, kiểm soát có hiệu quả dịch Covid-19” người dân cần phải tuân thủ nguyên tắc 5K; sử dụng mã khai báo QR tại các chốt kiểm soát và cài đặt các ứng dụng về Covid-19. Khi có thông báo tiêm vaccine trên địa bàn, người dân cần đăng ký và chủ động tiêm chủng.
5. Quyền tự do đi lại đến nơi mình muốn là một trong những quyền cơ bản của công dân, được ghi nhận và bảo vệ trong pháp luật quốc tế và pháp luật của các quốc gia; đó là nhu cầu có thật từ xưa đến nay, để thuận tiện kết nối các nền văn hóa, thuận tiện trong giao thương mua bán trao đổi công việc. Qua 5 tháng chống dịch của thành phố, đi lại, giao tiếp, không tuân thủ nguyên tắc 5K là nguyên nhân chủ yếu lây lan, bùng phát dịch bệnh. Ở đây, tôi muốn nói đến việc tự do nhất là khi chúng ta làm đúng luật và tôn trọng sức khỏe của mọi người xung quanh, không để xảy ra tiêu cực của các hành vi vi phạm quyền con người đối với sức khỏe cộng đồng. Người dân có quyền được về quê hương để sum họp cùng gia đình sau thời gian giãn cách xã hội hay trở về Thành phố để mưu sinh, học tập nhưng điều quan trọng là nên thông tin cho chính quyền, đoàn thể nơi cư trú để nắm bắt thông tin và có thể hỗ trợ kịp thời nhất. Điều quan trọng ở đây là ở hai từ “An toàn”: An toàn để phòng dịch bệnh lây lan, bùng phát và an toàn trong đi lại (giao thông), đảm bảo các hướng dẫn của ngành Y tế, khai báo y tế đầy đủ.
Trong những ngày sắp tới, tình hình chống dịch bệnh và khôi phục kinh tế Thành phố có thể mở ra một bước ngoặt mới hay không vẫn phụ thuộc vào từng người dân rất lớn. Bác Hồ có bài thơ “Hòn đá to” rất hay: “Hòn đá to/ Hòn đá nặng/ Nhiều người nhắc/ Nhắc lên đặng/ Biết đồng sức/ Biết đồng lòng/ Việc gì khó/ Làm cũng xong”. Covid-19 chắc chắn không thể đánh bại chúng ta. Chúng ta cần mạnh mẽ, cần đồng sức, đồng lòng, đồng tâm để chiến thắng đại dịch.
Nguyễn Hữu Hiệp
Ủy viên Ban Thường vụ Thành ủy, Trưởng Ban Dân vận Thành ủy TPHCM
